❝ Trà Hồng Mai là một sáng tạo độc đáo và đặc sắc của ông cha ta, một loại danh trà thuần khiết Việt. ❞
Danh trà Hồng Mai
Trà Hồng Mai – chúng ta đã nghe rất nhiều về nó. Nhưng mấy ai biết đó thật sự không phải là trà được chế biến từ cây chè. Một danh trà dẫu đã thất truyền song còn nhiều lưu luyến với đời: trà Hồng Mai.
Bóng Hồng Mai một thủa
Trên thi đàn Việt, bóng dáng trà Hồng Mai ẩn hiện qua nhiều thế kỷ và từng là thi hứng thăng hoa của biết bao thế hệ danh nhân – trà sĩ. Danh nhân Nguyễn Trãi hiệu Ức Trai (1380-1442) từng nhắc đến bóng Hồng Mai ở bài Ngôn chí trong Ức Trai thi tập:
… Cởi tục chè thường pha nước tuyết
Tìm thanh trong vắt tịn chè mai.
Cởi tục là cởi bỏ những ưu phiền thế tục, pha nước tuyết là nước trong nhất, nước băng, nước sương trong như tuyết. Chè mai là chè Hồng Mai, thứ chè của các thiền gia:
Chè mai đêm nguyệt dậy xem bóng
Phiến sách, ngày xuân ngồi chầm câu
Hương vị chè Hồng Mai vẫn còn đó suốt cả trăm năm, mặc cho bao cơn binh lửa đã diễn ra. Cuối thế kỷ 15, “nhà tiên tri” vĩ đại Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585) rũ áo từ quan dung dị như một vị tiên thưởng trà trong cảnh sơn thủy hữu tình. Ông còn cho chúng ta thưởng thức loại danh trà ấy khiến ông lâng lâng trong cõi mộng:
Khát uống trà mai hương ngọt ngọt
Giấc nằm hiên nguyệt gió hiêu hiêu
Trà Hồng Mai là loại trà chọn chế biến từ gốc mai già, cắt khúc chẻ răm nhỏ đem sao, pha nước sôi có sắc hồng nhạt, vị thanh đậm, ngọt hậu rất đặc biệt. Dân gian còn gọi với tên “lão mai trà”. Đây là một loại thiền trà phổ biến ở các chùa chiền miền Bắc trong thời quá vãng. Đại thi hào Nguyễn Du còn tài tình khi dùng trà Hồng Mai hóa giải cơn ghen của Hoạn Thư khi nàng tận mắt chứng kiến cảnh Thúc Sinh lén vào Quan Âm các tình tự với Kiều. Chén trà thiền đã giúp nàng bình tĩnh lại, bỗng chốc tỉnh táo và trở nên cao thượng tạm “gác” tội cho họ Thúc:
Thiền trà cạn nước hồng mai
Thong dong nối gót thư trai cùng về
Cách Nguyễn Du mượn trà Hồng Mai theo điển tích trong Liêu trai để giải ghen thật độc đáo, song cũng cho thấy ông là người am hiểu về trà một cách sâu sắc, tinh tế và trà có ảnh hưởng sâu sắc tới xã hội đương thời.
Luận về nguồn gốc trà Hồng Mai của người xưa, ta thấy nhiều bậc chí sĩ, danh nho từng quan tâm đến tứ trà độc đáo này. Cụ Kiều Oánh Mậu (1854-1912), đỗ phó bảng năm 1880 thời vua Tự Đức, từng viết: “Thiền gia dụng mai bì tác trà, danh Hồng Mai” (người nhà chùa dùng vỏ cây mai chế làm trà gọi là trà Hồng Mai). Thảng hoặc, có người luận giải theo tư duy logic đây là loại trà ướp hương Hồng Mai, thứ hoa mai sắc đỏ, hương thơm dịu nhẹ…
Gần với chúng ta nhất, nhà văn, thi sĩ Tản Đà (1889-1939), “dân chơi sành điệu” các ngón ẩm thực đầu thế kỷ 20, còn bổ sung vào thông điệp gửi lại cho hậu thế rõ: “cây hồng mai trồng trong chậu làm cảnh, thân cây bé mà hoa đỏ, pha nước uống rất thơm…”. Song lối kiến giải thuyết phục hơn cả của đông đảo trà sĩ xưa nay đều thống nhất một tiếng nói chung về trà Hồng Mai là loại “nước chè nhà chùa, nấu bằng gỗ mai”.
Truy tìm trong lịch sử danh trà Trung Hoa, Nhật Bản ta không hề thấy bóng dáng trà Hồng Mai… kiểu Việt như các bậc tiền bối từng nhắc nhở. Bởi vậy trà Hồng Mai là một sáng tạo độc đáo và đặc sắc của ông cha ta, một loại danh trà thuần khiết Việt.
(Nguồn sưu tầm: Tuổi Trẻ)
